dinsdag 14 april 2009

vooruit maar: authenticiteit



Mijn witte donderdagavond bracht ik met een 30tal mensen door in de Brabantse Erfgoedarena. Het auditorium van het Audax Textielmuseum Tilburg bood genoeg ruimte voor een flink robbertje bekvechten. De (Brabantse) opkomst was helaas magertjes, veel mensen uit Amsterdam (ja: zo moeten we de volgende keer toch weer naar A!) en echt vechten was er niet bij. De inzichten waren niet echt nieuw, al werden de standpunten soms redelijk prikkelend verwoord. Een museum zonder voorwerpen (het nieuw te bouwen Nationaal Historisch Museum -in een gebouw: dat dan weer wel! Is Anno niet goed genoeg?) brengt je natuurlijk al gauw bij de vraag hoe authentiek je (als museum, archief) moet zijn, wat authenticiteit überhaupt is en of die objecten nu weg mogen. En de historische sensatie die kwam ook weer om de hoek kijken. De avond inspireerde mij in ieder geval wel tot het leggen van allerlei verbindingen, het maken van gedachtenkronkels en -bruggetjes en het stellen van vragen waarop ik nog lang geen antwoorden heb.


Belangrijke vraag: IS het belang, de essentie van het/een object (in een museum, laten we geschreven, getekend en ander procesgebonden materiaal voor het gemak ook even objecten noemen) de authenticiteit? Ja, soms wel, soms niet, hè. Het ligt er maar net aan wat je er mee wil, wie de authenticiteit waarneemt. Natuurlijk geeft zintuiglijk contact een heel directe band met het object: als je ervoor open staat en in de museumwereld toch vooral als je goede ogen hebt. Het gebruik van multimedia hebben daar nog het aspect van horen aan toegevoegd. Dat is het dan wel, want VOELEN, RUIKEN, PROEVEN!! dat ligt allemaal toch wel moeilijker niet uit onwil, maar ook omdat de vluchtigheid van deze zintuigen moeilijk in authentieke 'bronnen'te vangen zijn. De context kan daarbij een rol spelen: Peter Sigmond gaf het voorbeeld van een ijselsteentje dat hem op de noordpool deed beseffen dat het echt de Hollanders waren geweest die hier waren, hetzelfde steentje in een museum bracht dat gevoel niet teweeg. Je eigen context is natuurlijk ook nog van belang: de geur van looierijen is voor de meeste mensen een haast ondraaglijke stank, bij mij brengt het direct (want geur is krachtig!) alle goede herinneringen aan mijn jeugd naar boven: mijn vader was looier en het was 'zijn' geur.
Soms brengt een replica je dichter bij 'kennis'. Tijdens de DEN dagen in december heb ik gefascineerd gespeeld met de hologrammen van potjes en pannetjes (oneerbiedig) van het Gouds museum (?) waardoor je de 'onaanraakbare' museale objecten van binnen en van buiten, van voor naar achter kon bekijken. Ook de prachtige supergefotografeerde schilderijen in het Prado (en straks 'onze' charters...) maken de originelen bijna overbodig..... En toch: als ik een schilderij wil BELEVEN dan wil ik er met mijn neus bovenopstaan, de kleuren zien, de verf met mijn ogen aftasten, het formaat op me in laten werken. Ja en dan raak ik hevig gefrustreerd als dat prachtige werk in het depot ligt opgeslagen en ik er niet bij mag, moet wachten tot een conservator zo lief is het op te laten hangen.
(wordt vervolgd, denk ik)

2 opmerkingen:

Luud de Brouwer zei

Lastige kwestie die je hier zo even aan de orde stelt Mirjam!
Ik heb geruime tijd nagedacht over een reactie en weet niet goed echt inhoudelijk te reageren. Maar een gedachte die niet uit mijn hoofd gaat wil ik dan toch even kwijt.
Het congres over het Biografisch Portaal Nederland vond plaats in het Trippenhuis aan de Amsterdamse Kloveniersburgwal. De ruimte van de oude vergaderzaal. Die deed zijn naam recht aan. Een hele sfeervolle zaal, waarvan de muren zijn behangen met mooie oude schilderijen van allerlei bestuursleden van goede komaf. Mooie textielbehang, in groen. De hele ambiance ademde grandeur. Stom, maar zoiets werkt ook inspirerend. Het object in de juiste context, waardoor in ieder geval de illusie van authenticiteit wordt gewekt.
En soms kan een schilderij, volledig uit context gehaald, weer nieuwe emoties of sfeer oproepen.
Beide opties bieden mogelijkheden. Is een schilderij in originele context, waardevoller? Geen idee, maar ik denk het niet.
In ieder geval hoort het niet in een depot, dan is een digitale weergave altijd nog beter.

Mirjam Heijs zei

Ik ben ook nog lang niet uitgedacht over dit alles. De illusie van authenticiteit is weer een nieuwe interessante optie! Vandaag las ik een stukje over het "Oerbeest" van Karel Appel dat je -in het kader van : dat kan ons Jantje van 5 ook- na kunt "schilderen" (in het Stedelijk?) zo ontstaan weer nieuwe Appeltjes. In Berlijn is nu een tentoonstelling waarbij de vraag centraal staat of een kunstwerk nog hetzelfde kunstwerk is als de naam van de kunstenaar niet blijkt te kloppen. Ook weer zoiets. Misschien moet ik mijn gedachtenstroom maar eens even beperken tot documenten. Een (onbereikbaar-afgesloten) depot is volgens mij het allerslechtste.