zaterdag 30 juni 2012

Volkstellings- of bevolkingsregister?

Bevolkingsregisters zijn pas ontstaan in 1850. Vóór dat jaar zijn er sinds 1810 volkstellingen geweest. De volkstellingsregisters zijn momentopnamen. Bij de bevolkingsregisters was het de bedoeling dat daarin de veranderingen in de bevolking voor een periode van tien jaar werden bijgehouden (geboorte, huwelijk, overlijden, vertrek, binnenkomst). De praktijk wees echter anders uit, zoals bijvoorbeeld het register van 1825-1839 van Loon op Zand ons leert.
In één register zijn de gegevens van twee volkstellingen opgenomen, waarbij in het register van 1825 soms veranderingen zijn bijgehouden, terwijl het register van 1839 een echt volkstellingsregister is.
Kuiper Joseph van Vught oud 46 jaar woonde met zijn gezin in 1825 in de Kerkstraat 1 en vertrok in 1834 naar Tilburg (inv. nr. 6):



In 1839 woonde hij weer met zijn gezin in Loon op Zand (linksboven staat het jaartal 1839 vermeld). Joseph van Vught is dan 61 jaar en woont nu aan de Kerkstraat 2:



Waarschijnlijk is dit hetzelfde huis als waar hij in 1825 woonde, hoewel het huisnummer anders is. Als we aannemen dat burgemeester Pieter van den Hummel zowel in 1825 als in 1839 in hetzelfde huis woonde blijkt dat er inderdaad een omnummering heeft plaatsgehad. In 1825 woonde Pieter van den Hummel oud 44 jaar aan de Kerkstraat 20 (inv. nr. 6):



In 1839 is hij 58 jaar en woont hij aan de Kerkstraat 26:




Voor de registers van Loon op Zand over de jaren 1825-1839 geldt dus, dat als er linksboven geen jaartal is vermeld, het de telling van 1825 betreft, en dat is wel belangrijk om te weten bij de bepaling van een doopdatum!

Een voorbeeld waarbij het bevolkingsregister niet goed is bijgehouden levert Tilburg ons. In het register van 1870-1880 van Tilburg deel 1 pagina 2 wordt het gezin van Johannes Hamers en Rosalia Jonkers vermeld:


Hun kinderen zijn in de jaren 1852-1865 te Tilburg geboren. Hetzelfde gezin wordt vermeld in het bevolkingsregister van 1860-1870 deel 12 blad 319:


In dat register worden alleen die kinderen vermeld die in de jaren 1852-1858 zijn geboren, die uit de jaren 1860-1870 ontbreken.

Let dus bij raadpleging van volkstellings- en bevolkingsregisters of een bepaalde persoon  meer dan eens wordt vermeld in een bepaalde periode, dan is er meestal sprake van een bevolkingsregister, maar dat hoeft niet, zoals het register van Loon op Zand leert.

Geen opmerkingen: